Het is heel fascinerend om te zien hoe mensen een eerste gesprek voeren in coaching. Ik geloof oprecht dat iedereen wel eens een moment in zijn of haar leven krijgt, waarop alles zo op losse schroeven lijkt te staan dat een tijd van reflectie, bewustwording en het formuleren van een eigen en beter aanvoelende toekomst als een verademing komt. Dit is letterlijk te nemen: want met “hoe” doel ik op het te vaak voorkomend gebrek aan die oh zo noodzakelijke kwalitatieve ademhaling.
In een artikel kon ik laatst lezen hoe een Nederlandse arts zijn patiënten letterlijk de vraag stelde “hoe ver adem je?” Waarna hij met een meetlat toonde bij het inademen van zijn patiënt tot waar de zuurstof kwam. Vaak mat hij dan slechts een 2-tal cm, tot aan het strottenhoofd wat wijst op een zeer snelle en oppervlakkige ademhaling. Ik vond het frappant om dit te lezen, want wij staan er echt niet meer bij stil.
In situaties van paniek, angst, stress beschikt ons lichaam over zoiets wonderlijks als adrenaline. Die dient om ons lichaam -en dus daarmee ook onszelf- in staat te stellen te overleven in extreem bedreigende omstandigheden (een aanval van een willekeurige mammoet zo je wil). Die adrenaline zorgt ervoor dat wij die oppervlakkige ademhaling gaan aannemen wat ervoor zorgt dat ons hart veel harder zal pompen om zuurstof en bloed overal in ons lichaam te krijgen om ons lichaam voor te bereiden op een eventueel gevecht of vlucht. In beide gevallen staan de spieren gespannen zonder enige vorm van work-out, werkt het pijnverdovend zodat je ondanks eventuele letsels toch kunt blijven vluchten of vechten, voel je geen slaap en al je zintuigen én je besluitvormingscompetenties werken aan een snelheid die je versteld doen staan van jezelf. Kortom, het is een van de meest fascinerende en strafste drugs die ons lichaam zelf aanmaakt om te winnen van die vermaarde mammoet. Niets minder dan een supermens-boost.
Hoe levensnoodzakelijk deze adrenaline ook is, dit biedt slechts een kortstondige meerwaarde om te overleven. Kwalitatief leven komt met het broertje van adrenaline: Cortisol. Deze brengt het lichaam opnieuw in rust, terug in balans zo je wil, waarbij de eventuele opgelopen wonden gevoeld worden zodat ze echt kunnen aangepakt en genezen worden, brengt de ademhaling terug tot rust en nodige diepte zodat alle organen zuurstof krijgen, de hartslag kalmeert zodat je ook terug diep kunt slapen en komen je hersenen opnieuw tot rust zodat niet elke sensatie (wat je hoort, ziet, voelt, ruikt, smaakt) even radicaal en bewust verwerkt moet worden. En in tegenstelling tot neem nu een impala, vergeet een mens ook niet direct wat er gebeurd is en moet dat even verwerkt worden. Het enige minpuntje aan deze cortisol is: die heeft tijd nodig. Zo lang als dat de hele opbouw voor adrenaline moest duren, zo lang duurt ook de afbouw.
Mammoeten zijn er intussen lang niet meer. Kortstondige levensbedreigende situaties waarvoor die adrenaline dient, komen voor de meesten onder ons -gelukkig- niet direct in onze leefwereld voor. Denken we. Typisch aan de tijd waarin wij nu leven, is zeker niet de mammoeten, maar wel het tempo. De hoeveelheid aan indrukken die wij op 15 minuten te verwerken krijgen is te vergelijken met wat een Middeleeuwer gemiddeld op 35 jaar te verwerken kreeg. Denk eens aan alle beslissingen die je op je fiets of in je wagen hebt moeten nemen om veilig op je werk aan te komen tijdens een willekeurige ochtendspits? Om nog maar te zwijgen over wie een job uitoefent waar je een kick haalt uit deadlines (what’s in a name). Jaja, die kick? Wat is dat anders dan die adrenaline “supermens-boost”, denk je? Om nog maar te zwijgen over de verwachtingen, of liever eisen, die we onszelf opleggen het liefst nog in de vorm van concrete doelen met concrete deadlines zoals bijvoorbeeld de invulling als ouder, het in vorm houden van ons lichaam, de rol die we wensen te vervullen voor een partner of vrienden en ga zo maar door. Hoe doen we dit allemaal? Wij gebruiken onze supermens-drugs elke dag opnieuw.
En vaak komen we ineens op een punt, een momentum, in ons leven dat we onszelf bevinden voor de kip-of-het-ei dillemma. Wat was er eerst: de “levensbedreigende situatie” die de adrenaline opwekt, die op zijn beurt de korte ademhaling opwekt? Of ademen we intussen al zo een lange tijd zelf zo oppervlakkig dat wij op ons beurt de adrenaline in stand houden? Er is simpelweg geen tijd meer voor het lieve broertje cortisol om zijn werk te doen: het gezonde bio-avondeten moet op tijd klaar zijn voor de kids, die intellectuele film moet gezien worden en de wekker bepaalt wanneer wij uitgeslapen moeten zijn om weer een nieuwe dag vol deadlines te halen. Met andere woorden: wij passen de helft (enkel de adrenaline, niet de cortisol) van een korte-termijn-wondermiddel toe op lange termijn.
Hoezeer je ook in staat bent superprestaties te verwezenlijken dankzij die korte ademtechniek, net zoals alles bij te langdurig en overmatig gebruik komen er neveneffecten bij kijken: gevoelens van angst, moeite om in te slapen en bijgevolg oververmoeidheid, en simpelweg een gebrek aan zuurstof in al je organen waardoor die niet altijd optimaal kunnen werken en we soms ziek worden.
In coaching is het de bedoeling dat de coachee in zijn/haar volle potentieel kan staan en die beslissingen kan nemen die voor hem/haar een verhoogde levenskwaliteit opleveren. In welk compartiment van het leven zich het doel ook bevindt (zelfontplooiing, het gezin, de job, de sociale omgeving of de familie waaruit men komt), de attitudevorming om op een andere manier beslissingen te nemen kan zeker ondersteund worden door een coach. Het gaat dan namelijk om de shift van keuzes maken vauit de overlevingsmodus naar keuzes maken vanuit rust en volle potentieel. Deze relatief simpele verandering in aan te boren bron zorgt al snel voor een voelbare verandering in de uitkomst of “behaalde resultaten” zo je wil.
Het allereerste en tegelijk allergrootste geschenk dat iemand zichzelf kan geven is die zuurstof . Door traag en diep in te ademen tot in je middenrif of zelfs tot in je buik voed je al je organen. En nog belangrijker is ook om even zolang uit te ademen. De fysieke kwalitatieve zuurstof is de premisse voor elke metaforische zuurstof waarmee ik datgene bedoel wat jou als mens mentaal en emotioneel doet ademen en leven!
Systemen van de Ziel 